Bycie twórcą dobra niematerialnego (stanowiącego utwór w rozumieniu prawa autorskiego) niesie za sobą wiele korzyści, które wynikają przede wszystkim z możliwości jego ekonomicznej eksploatacji. Szczególną postacią eksploatacji utworu jest możliwość udzielenia licencji, na podstawie której osoba trzecia nabywa możliwość legalnego korzystania z utworu.
Należy jednak pamiętać, że aby umowa licencyjna była prawidłowo skonstruowana, konieczne jest zachowanie szeregu wymogów, które przewiduje w tym zakresie ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Forma licencji
Zasadą obowiązującą w polskim porządku prawnym jest zasada swobody wyboru formy umowy. Inaczej mówiąc, to od osób zawierających umowę zależy, w jakiej formie zostanie ona zawarta, dopuszczalne jest przy tym nawet zawarcie umowy w formie ustnej. Od przedmiotowej zasady istnieją oczywiście wyjątki. Jednym z nich jest przewidziany przez ustawę o prawie autorskim i prawach pokrewnych wymóg zawarcia umowy licencyjnej w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Należy jednocześnie podkreślić, że wymóg ten nie dotyczy każdej umowy licencyjnej, lecz wyłącznie takiej, która jest licencją wyłączną, a zatem taką umową, na podstawie której licencjobiorca uzyskuje wyłączność korzystania z utworu na określonym polu eksploatacji. Konsekwentnie, w tych wszystkich sytuacjach, gdy intencją stron nie jest przyznanie licencjobiorcy wyłączności do korzystania z utworu w określony sposób - w przypadku licencji niewyłącznej - umowa może zostać zawarta w dowolnej formie, w tym w szczególności w formie ustnej lub w sposób dorozumiany. Tym niemniej, z perspektywy bezpieczeństwa prawnego stron, należałoby oczywiście sugerować, aby zawarcie takiej umowy nastąpiło również w formie pisemnej.
Wskazanie pól eksploatacji
Umowa licencyjna stanowi taką umowę cywilnoprawną, której przedmiotem jest korzystanie przez licencjobiorcę z utworu na określonych polach eksploatacji. Stąd też, określenie w umowie pól eksploatacji (sposobu korzystania przez licencjobiorcę z utworu) stanowi jeden z najbardziej istotnych elementów takiej umowy. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych zawiera przykładowy katalog pól eksploatacji, co oznacza, że strony umowy mogą wskazać również inne, niewymienione w ustawie. Należy podkreślić, iż umowa licencyjna obejmuje tylko takie pola eksploatacji, które zostały w niej wyraźnie wymienione. Stąd też, o ile nie ma przeszkód, aby zakres dopuszczalnej eksploatacji utworu określić bardzo szeroko, o tyle nie można przy konstruowaniu umowy poprzestawać na sformułowaniu "wszystkie pola eksploatacji" - konieczne jest bowiem ich wyraźne wymienienie. Ponadto, warto pamiętać, że umowa licencyjna może dotyczyć tylko takich pól eksploatacji, które są znane w chwili jej zawarcia.
Wynagrodzenie licencyjne
Kolejnym istotnym elementem umowy licencyjnej jest określenie tzw. wynagrodzenia licencyjnego (wynagrodzenia autorskiego), które jest uiszczane przez licencjobiorcę z tytułu udzielonego zezwolenia na korzystanie z utworu. W praktyce obrotu gospodarczego wynagrodzenie licencyjne określa się na trzy sposoby. Mianowicie, może zostać ono ukształtowane ryczałtowo, a zatem w ten sposób, że licencjobiorca będzie zobowiązany do płatności na rzecz licencjodawcy określonej stałej kwoty w odstępach czasu lub jednorazowo - przy zawarciu umowy. Drugi ze sposobów określenia wynagrodzenia licencyjnego polega na tym, że strony określają jego wysokość poprzez odniesienie do korzyści czerpanych z eksploatacji utworu przez licencjodawcę, przykładowo jako 5 % od uzyskiwanych z tytułu eksploatacji przychodów. Wreszcie, trzeci wariant stanowi swoistą kombinację sposobów wymienionych wcześniej i polega na tym, że licencjodawca oprócz określonej stałej kwoty wynagrodzenia licencyjnego, otrzymuje również (najczęściej co miesiąc) dodatkowe wynagrodzenie wynikające z korzyści czerpanych przez licencjodawcę z eksploatacji utworu. Należy podkreślić, że jeżeli z umowy licencyjnej wyraźnie nie wynika, że ma ona charakter nieodpłatny, to zgodnie z przepisami prawa autorskiego, licencjodawcy przysługuje prawo do wynagrodzenia, którego wysokość ustala się z uwzględnieniem zakresu udzielonego prawa oraz korzyści wynikających z korzystania z utworu. Jak przyjmuje Sąd Najwyższy, w takich przypadkach, należy przy ustalaniu wynagrodzenia licencyjnego stosować posiłkowo stawki zwyczajowo stosowane w obrocie.
Miejsce eksploatacji oraz czas trwania umowy licencyjnej
Niezależne od elementów wymienionych powyżej, umowa licencyjna powinna również określać miejsce eksploatacji utworu objętego licencją oraz czas jej trwania. Jeśli chodzi o określenie zakresu terytorialnego (geograficznego), to strony mogą w tej kwestii postanowić, że licencja jest nieograniczona terytorialnie, ale nie jest również wykluczone znaczne ograniczenie terytorium eksploatacji, na przykład do obszaru jednego województwa. Warto zaznaczyć, że w przypadku licencji mającej obejmować upoważnienie do korzystania z utworu w Internecie koniecznym staje się uzyskanie prawa do nieograniczonej terytorialnie eksploatacji utworu. Z kolei w zakresie sposobu określenia czasu trwania umowy licencyjnej, to mamy tutaj do czynienia z umowami zawartymi na czas określony (np. na 2 lata) lub z umowami licencyjnym zawartymi na czas nieoznaczony. Umowa licencyjna zawarta na czas oznaczony wygasa z upływem terminu na jaki została zawarta, a ustawa nie przewiduje możliwości jej wcześniejszego wypowiedzenia, co oczywiście nie wyklucza wprowadzenia odmiennego postanowienia stron w tym zakresie. Jeżeli umowa licencyjna jest zawarta na czas oznaczony przekraczający 5 lat, to po upływie tego terminu podlega ona wypowiedzeniu w taki sam sposób jak umowa zawarta na czas nieoznaczony, a mianowicie z rocznym terminem wypowiedzenia na koniec roku kalendarzowego. Dopuszczalne jest jednocześnie umowne ustalenie innego terminu wypowiedzenia umowy licencyjnej zawartej na czas nieoznaczony.
Autor: kmhs.pl
Komentarze