W dobie rosnącego znaczenia technologii cyfrowych i narastających zagrożeń cybernetycznych Unia Europejska podjęła kroki w celu wzmocnienia bezpieczeństwa sektora finansowego. Ważnym elementem tej strategii jest Rozporządzenie DORA (Digital Operational Resilience Act), które wprowadza jednolite wymogi dotyczące odporności operacyjnej instytucji finansowych. Regulacja ta stanowi odpowiedź na rosnącą liczbę incydentów cybernetycznych oraz potrzebę lepszej kontroli nad zewnętrznymi dostawcami usług ICT.
Cel i zakres rozporządzenia DORA
Rozporządzenie DORA ma na celu zapewnienie, że wszystkie instytucje finansowe działające na terenie Unii Europejskiej będą w stanie skutecznie zarządzać ryzykiem związanym z technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (ICT). Obejmuje ono szeroki wachlarz podmiotów, takich jak banki, firmy inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń, fundusze inwestycyjne, instytucje płatnicze oraz dostawców usług kryptoaktywów. Co istotne, regulacje te obejmują również zewnętrznych dostawców usług ICT, np. dostawców chmury obliczeniowej.
Obowiązki nakładane przez DORA
Zarządzanie ryzykiem ICT
Instytucje muszą wdrożyć kompleksowe ramy zarządzania ryzykiem technologicznym, obejmujące identyfikację zagrożeń, ochronę zasobów, wykrywanie incydentów oraz reakcję i odtwarzanie funkcji po atakach cybernetycznych. Proces zarządzania ryzykiem powinien obejmować monitoring bieżący oraz prognozowanie potencjalnych zagrożeń. Konieczne jest również opracowanie polityki bezpieczeństwa oraz procedur postępowania w przypadku incydentu. Wdrożone systemy powinny być regularnie testowane i aktualizowane. Instytucje powinny współpracować z organami regulacyjnymi oraz dostawcami ICT w celu zapewnienia najwyższych standardów bezpieczeństwa.
Zgłaszanie incydentów
Obowiązek raportowania poważnych incydentów ICT do odpowiednich organów nadzorczych w ściśle określonych ramach czasowych. Każda instytucja musi mieć procedury monitorowania i oceny incydentów, a także wdrażać odpowiednie działania naprawcze. Raportowanie powinno zawierać szczegółowy opis zdarzenia, wpływ na działalność oraz podjęte działania. Wymagane jest też prowadzenie dokumentacji dotyczącej incydentów i ich skutków. Organ nadzorczy może nałożyć dodatkowe wymagania w zależności od skali incydentu. Wprowadzenie tych procedur umożliwi lepszą reakcję na zagrożenia oraz skuteczniejszą wymianę informacji między instytucjami finansowymi.
Testowanie odporności cyfrowej
Regularne przeprowadzanie testów, w tym zaawansowanych testów penetracyjnych, w celu oceny i wzmocnienia zabezpieczeń. Instytucje muszą wdrażać symulacje ataków cybernetycznych, aby ocenić gotowość systemów. Wymagane są także testy reakcji na zagrożenia oraz sposoby przywracania systemów po incydencie. Audyty bezpieczeństwa powinny być przeprowadzane przez niezależnych ekspertów. Testy powinny obejmować całą infrastrukturę ICT, w tym zabezpieczenia chmurowe oraz sieciowe. Wyniki testów powinny być analizowane, a instytucje muszą wdrażać zalecenia dotyczące poprawy bezpieczeństwa.
Monitorowanie dostawców zewnętrznych
Współpraca z zewnętrznymi dostawcami usług ICT niesie ze sobą dodatkowe ryzyka, dlatego DORA nakłada na instytucje finansowe obowiązek skutecznego zarządzania tymi relacjami. Przed nawiązaniem współpracy konieczne jest przeprowadzenie dokładnej oceny due diligence dostawcy, uwzględniając jego zdolność do zapewnienia ciągłości i bezpieczeństwa usług. Umowy z dostawcami powinny precyzować wymagania dotyczące zarządzania ryzykiem ICT oraz przewidywać prawo do audytów i monitorowania świadczonych usług. Instytucje muszą również monitorować bieżącą działalność dostawców, aby szybko identyfikować i reagować na potencjalne zagrożenia. W przypadku krytycznych dostawców, DORA przewiduje możliwość bezpośredniego nadzoru ze strony organów regulacyjnych.
Opracowanie polityki i procedur dotyczących zarządzania ryzykiem ICT
Instytucje finansowe muszą opracować i wdrożyć spójne polityki oraz procedury zarządzania ryzykiem ICT, które będą integralną częścią ich ogólnej strategii zarządzania ryzykiem. Polityki te powinny określać role i odpowiedzialności w zakresie zarządzania ryzykiem, procesy identyfikacji i oceny zagrożeń oraz mechanizmy monitorowania i raportowania. Ważne jest, aby polityki były dostosowane do specyfiki działalności instytucji oraz dynamicznie zmieniającego się krajobrazu zagrożeń. Regularne przeglądy i aktualizacje polityk zapewnią ich adekwatność i skuteczność w obliczu nowych wyzwań.
Tworzenie planów ciągłości działania
Aby zapewnić nieprzerwane świadczenie usług, instytucje finansowe są zobowiązane do opracowania i utrzymania planów ciągłości działania. Plany te powinny zawierać procedury postępowania w sytuacjach kryzysowych, takich jak awarie systemów ICT, ataki cybernetyczne czy inne zdarzenia zakłócające normalne funkcjonowanie. Istotne elementy planów to identyfikacja krytycznych funkcji biznesowych, określenie akceptowalnych czasów przywracania oraz procedury komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej podczas incydentów. Regularne testowanie i aktualizacja planów zapewnią ich skuteczność w realnych sytuacjach kryzysowych.
Szkolenie pracowników
Ludzki czynnik odgrywa ważną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa ICT, dlatego DORA kładzie nacisk na regularne szkolenia personelu. Pracownicy powinni być świadomi aktualnych zagrożeń cybernetycznych, znać procedury bezpieczeństwa oraz wiedzieć, jak reagować w przypadku incydentów. Szkolenia powinny być dostosowane do różnych ról w organizacji, uwzględniając specyficzne obowiązki i poziomy dostępu do informacji. Promowanie kultury bezpieczeństwa wśród pracowników zwiększa ogólną odporność instytucji na zagrożenia.
Terminy i konsekwencje nieprzestrzegania przepisów
Rozporządzenie DORA weszło w życie 16 stycznia 2023 roku, a instytucje finansowe mają czas na dostosowanie się do jego wymogów do 17 stycznia 2025 roku. Nieprzestrzeganie przepisów może skutkować poważnymi sankcjami finansowymi nakładanymi przez organy nadzorcze, w tym Komisję Nadzoru Finansowego (KNF) w Polsce.
Znaczenie DORA dla przyszłości sektora finansowego
Wdrożenie przepisów wynikających z DORA wymaga od instytucji finansowych nie tylko modernizacji systemów informatycznych, ale również przeszkolenia pracowników i wprowadzenia nowych procedur. Regulacja ta ma istotne znaczenie dla zwiększenia bezpieczeństwa operacyjnego oraz wzmocnienia zaufania do sektora finansowego. W świetle rosnącej liczby ataków cybernetycznych i coraz większej zależności od technologii cyfrowych, Rozporządzenie DORA stanowi fundament bezpieczeństwa i stabilności finansowej na terenie UE.
Komentarze