W okresie kryzysu nauk humanistycznych i społecznych potrzebne było wypracowanie nowego paradygmatu działań badań z tych dziedzin. Nadzieją na powrót chwały refleksji okołohumanistycznej zdaje się być socjologia cyfrowa. W obliczu dominacji nowych technologii dziedzina ta jako jedna z nielicznych nauk społecznych zdaje się spełniać wymóg stechnologizowanych czasów. Pozwala lepiej odnaleźć się w wirtualnej rzeczywistości, która w ostatnich latach stała się niezwykle ważną częścią naszego życia.
Czym jest socjologia cyfrowa?
Socjologia cyfrowa jest przykładem konieczności rozszerzenia myślenia w naukach o człowieku, nie boi się bowiem sięgać do nauk ścisłych. Coraz częściej funkcjonuje pojęcie technohumanistów. Wpisuje się to w obecny trend badań interdyscyplinarnych. Zdigitalizowane środowisko wymaga zmiany podejścia przedstawicieli nauk społecznych, między innymi poprzez większą przychylność dla metod opartych na cyfrowych narzędziach i metodologiach oparte na nowych technologiach.
Ubrana w technologiczne szaty socjologia cyfrowa jest zdecydowanie bardziej prorynkowa niż jej tradycyjna odsłona. Dzisiaj już nie tylko pojedyncze osoby, ale całe grupy społeczne przenoszą sporą część swojej aktywności do przestrzeni wirtualnej. I to jest przedmiotem badań ucyfrowionej socjologii. Zmienia się rzeczywistość, zatem w naturalny sposób muszą zmieniać się też obiekty badań. Zmienia się też ogólne myślenie o socjologii jako nauce o procesach społecznych. Socjologia cyfrowa wydaje się być nauką przyszłości. Socjologia cyfrowa w zgrabny sposób zainteresowanie humanistyką łączy z fascynacją technologią. Obecnie technika triumfuje nawet nad tak ważną dziedziną ludzkiej aktywności jaką jest kultura.
Technologia zmienia się w sposób nieliniowy i nieprzewidywalny, szybko i w rozmaitych kierunkach, społeczeństwo zaś zmienia się bardzo powoli i w zasadzie jest stabilne. Zmieniają się więc metody badania społecznych zjawisk, bowiem postępująca automatyzacja przyczynia się do dominacji w życiu publicznym pierwszego aspektu naszej rzeczywistości, czyli technologii. Zwrot cyfrowy przejawia się między innymi czerpaniu nauk humanistycznych i społecznych z osiągnięć i narzędzi wypracowanych na gruncie nauk ścisłych. Takie kompleksowe podejście może być niezwykle przydatne na drodze do zrozumienia przyszłości.
Czym zajmuje się też socjologia cyfrowa?
Socjologia cyfrowa zajmuje się też badaniem nowych mediów, które w znacznym stopniu kształtują współczesne społeczeństwa. Technologią rozstrzygająca jest zdecydowanie internet. Wynalazek ten potrzebował niespełna 20 lat, by całkowicie zdominować życie współczesnego człowieka. Wrósł on w naszą codzienność, modyfikując każdy jej wymiar i tworząc jej nowe aspekty. Sfery online i offline w naszych życiach intensywnie się przenikają. Oprócz zwykłego namysłu nad rzeczywistością społeczną, socjologia cyfrowa korzysta z takich możliwości jak analiza sieciowa, ale też twórczo inspirującej kulturonomiki czy crowdsourcingu. Badania z zakresu socjologii cyfrowej są ważnym uzupełnieniem większości projektów badań społecznych. Ślady cyfrowe, pozostawiane przez miliony użytkowników praktycznie każdego dnia we wszystkich regionach globu, otwierają niezwykłe możliwości badawcze. Badania cyfrowe okazują się nadrabiać braki, które widoczne były w badaniach ilościowych i jakościowych. Można w ten sposób zbadać wpływ, jaki media cyfrowe wywierają na takie aspekty życia jak relacje międzyludzkie. Socjologia cyfrowa nie zajmuje się jednak tylko badaniem wpływu internetu na życie codzienne, ale próbuje opisać tę doniosłość w znacznie szerszej perspektywie. I te informacje zdają się być niezwykle potrzebne w dzisiejszej nauce.
Socjologia cyfrowa może przyczynić się do zatrzymania postępującego procesu marginalizowania i wykluczania nauk społecznych ze ściśle naukowego dyskursu. Cyfrowy imperatyw będzie w dalszym ciągu kształtował nasze społeczeństwa, potrzebna jest więc dziedzina, która zajmie się badaniem tego fascynującego procesu. Socjologia dotychczas nie miała podobnego autorytetu jakim mogą cieszyć się nauki ścisłe, ponieważ jej produkty były z reguły mniej technicznie użyteczne. Jak widać, jest szansa na zmianę. Socjologia przestaje być jedynie humanistyczną rozrywką, a staje się aktywnym uczestnikiem w grze technologizacji świata. W niedalekiej przyszłości dziedzina ta będzie zmuszona nie tylko uwzględniać badania społeczności internetowych, ale też wchłonąć znaczną część warsztatu badawczego z zakresu analizy danych rozwiniętego w naukach ścisłych i wypracować metody łączenia Big Data. Nauki społeczne czeka więc wiele wyzwań.
Komentarze