Gdy słyszymy termin "globalizacja", zwykle mamy dość sprzeczne odczucia. Nie bez powodu, gdyż proces ten jest przyczyną wielu kontrowersji. To, że mamy do czynienia z globalizacją jest faktem: jak jednak go oceniać? Czy to dobrze, że tworzy się jeden świat: otwarty i tolerancyjny, czy może powinniśmy obawiać się zatracenia indywidualności oraz odrębności krajów i kultur?
Czym jest globalizacja? - przegląd wymiarów globalizacji
Globalizacją nazywamy proces, który zmierza do ujednolicenia cywilizacji, społeczeństw i państw, co przekłada się na integrację oraz tworzenie jednego świata o takich samych lub zbliżonych wartościach. Proces jest szczególnie wyraźny w gospodarce ale dotyczy również innych dziedzin życia, w tym polityki, kultury oraz ideologii. W sektorze gospodarczym mówimy o ujednoliceniu rynków, w tym zwiększeniu produkcji oraz swobodniejszemu przepływowi dóbr i usług. Rośnie znaczenie międzynarodowych korporacji. W wymiarze politycznym mówimy o globalizacji jako o integracji politycznej, której przejawem jest tworzenie organizacji międzynarodowych, takich jak Unia Europejska. Z kolei wymiarze społecznym mamy do czynienia ze zmianami tożsamości, głównie tożsamości narodowej, ludzie są bardziej otwarci, chętniej poznają to, co nowe. Dzięki nowoczesnym technologiom i szybkiemu przepływowi informacji tworzy się społeczeństwo globalne, wzrasta znaczenie migracji ludności.
Uwarunkowania i etapy procesu globalizacji
Kiedy zaczęła się globalizacja i jaka jest geneza tego procesu?
Początków upatrywać się możemy już w XVI wieku w czasie wielkich wypraw i odkryć geograficznych, które podyktowane były ciekawością wobec świata oraz chęcią skolonizowania nowych obszarów. Mamy tutaj do czynienia z nieco wtedy jeszcze nieoszlifowaną ideą globalizacji, a dokładniej niszczeniem zastanych kultur przez kolonistów i narzucaniem własnej. Obecnie o globalizacji mówimy w sensie uwspólniania kultury i tworzeniu jednego, równego świata. Zaczątki jednak sięgają aż XVI stulecia. Kolejny etap globalizacji wiąże się powstaniem kapitalizmu, wzrostem importu i eksportu. Są one niejako skutkiem poprzedniego etapu globalizacji i przyczyną kolejnego. W XIX wieku mamy bowiem do czynienia z dynamicznym rozwojom przemysłu, noszącym miano rewolucji przemysłowej: rozwija się handel, na znaczeniu zyskują europejskie mocarstwa. O kolejnej fazie mówimy dopiero po zakończeniu II wojny światowej, kiedy to tworzą się unie między państwami i inne organizacje, mające na celu integrację międzynarodową na gruncie politycznym, społecznym oraz gospodarczym. Dynamiczna globalizacja następuje od końca wieku XX, kiedy to na znaczeniu zyskują sieci komórkowe oraz internet i rozwijające się dzięki nim nowe formy komunikacji (SMS, e-mail, skype, itp.).
Korzyści z procesu globalizacji
Globalizacja jako proces niesie za sobą wiele korzyści. Po pierwsze, niweluje różnice i granice, świat jest bardziej przyjazny, tolerancyjny, otwarty dla każdego. Ponadto, w sferze gospodarczej, odnotowuje się wzrost produkcji i jakości produkowanych artykułów, wzrost eksportu i importu, zwiększa się jakość życia. Z kolei w sferze politycznej obserwujemy większą integrację międzynarodową oraz zanikanie barier. Ponadto, szerzą się idee demokracji. Zalety widoczne są także w sferze społecznej, a dokładniej większy dostęp do nowych technologii i tym samym łatwiejszy przepływ informacji, poprawia się komunikacja, zwiększa się świadomość nie tylko narodowa ale i ponadnarodowa. Możemy tutaj mówić np. o uwspólnianiu sił w walce z zagrożeniami dla współczesnego świata, takimi jak terroryzm. Ponadto, chętniej poznajemy nowe miejsca, kultury, stajemy się bardziej otwarci na obcokrajowców, gdyż spotykamy ich praktycznie na co dzień.
Globalizacja i wiążące się z nią zagrożenia
Niestety w sferach z poprzedniego akapitu obserwuje się również zmiany niekorzystne i co za tym idzie - zagrożenia - jakie wiążą się z postępującym procesem globalizacji. W sferze gospodarczej spotykamy się z rosnącym bezrobociem, gdyż mimo większych możliwości zatrudnienia zwiększa się prywatyzacja oraz konkurencja na rynku. Niestety, wzrost produkcji i konsumpcji nie zawsze oznacza pozytyw, kurczą się bowiem zasoby naturalne, co wymusza na nas korzystanie z naturalnych źródeł energii oraz konieczne jest zwiększenie troski o środowisko z uwagi na zwiększone zagrożenie katastrofami naturalnymi. Z kolei w sektorze politycznym może dojść do zmniejszenia się roli głów państw i rządów narodowych, prognozuje się również wzrost patologii społecznych oraz rozprzestrzenianie się ich, również w formie zwiększonego zagrożenia terroryzmem. Ostatnie zagrożenie silnie wiąże się także ze sferą społeczną, gdzie odnotowuje się wzrost przestępczości, biedy, głodu. Zanika odrębność narodowa, mamy do czynienia z tak zwaną "globalną wioską" z płynnym przepływem informacji. Tym samym możemy tracić nad tym kontrolę, na przykład treściami, jakie publikuje się w sieci. Stąd też zagrożenie cyberprzemocą, w tym pedofilią czy molestowaniem w sieci. Ponadto, wiele osób obawia się "zalewania" przez obce kultury, co tworzy analogię do kolonializmu z początków globalizacji. Jako przykład podać można napływ wzorców amerykańskich, np. restauracji typu fast food, symboli amerykańskich w modzie (np. koszulki z wizerunkiem flagi amerykańskiej), angielskich zwrotów, pojawiających się w naszym języku, itp.
Podsumowując, globalizacja sprawia, że problemy również stają się globalne i w takiej skali mamy z nimi do czynienia. Przemoc w sieci, bieda, głód, terroryzm - to tylko niektóre z trudności, z jakimi boryka się współczesny świat.
Skutki globalizacji: radość czy jednak lęk?
Globalizacja budzi mieszane uczucia: czy to dobrze, że żyjemy w coraz bardziej ujednoliconym świecie? Okazuje się, że na każdym biegunie jest wielu zwolenników, którzy mają za sobą trudne do zbicia argumenty. Z jednej strony mówimy o globalnym zagrożeniu, np. terroryzmem, które wynika z globalizacji ale z drugiej strony proces ten sprzyja jednocześnie sił i walce ze wspólnym wrogiem. Z jednej strony rozwijają się nowe technologie, co sprzyja lepszej komunikacji ale z drugiej zanikają więzi międzyludzkie, a społeczeństwo komunikuje się głównie za pomocą nowoczesnych urządzeń, co zmniejsza znaczenie relacji twarzą w twarz. Globalizacja jest więc procesem wielowymiarowym, przyczyny i skutki, jak również korzyści i negatywy zazębiają się ze sobą.
Na pytanie, czy globalizacja jest procesem korzystnym, czy jednak niosącym zagrożenie, trudno jest dziś jednoznacznie odpowiedzieć. Wydaje się, że odpowiedź przyniesie nam przyszłość i to, co proces globalizacji uczyni z naszym światem i jakim zastaną go przyszłe pokolenia.
Źródła:
Komentarze