Pojęcie handlu elektronicznego jest stosunkowo proste znaczeniowo, dlatego nie budzi większych sporów w ramach literatury naukowej. Większość specjalistów postrzega zjawisko bardzo podobnie i w bardzo podobny sposób próbuje je definiować, aczkolwiek większość definicji skupia się jedynie na bardzo ogólnym przedstawieniu tego, jak należy pojęcie rozumieć. Bardziej szczegółowa analiza przysparza wielu trudności i może prowadzić do powstania sprzecznych opinii.
Handel elektroniczny - definicja
Zarówno w literaturze przedmiotu, jak i w źródłach internetowych pojęcie handlu elektronicznego przedstawia się zasadniczo podobnie, aczkolwiek zanim wspomniane definicje zostaną poddane analizie należy zaznaczyć, że omawiane pojęcie posiada bardzo wiele synonimów czy też wyrażeń o bardzo podobnym znaczeniu. I tak zatem niekiedy zamiast o handlu elektronicznym mówi się o handlu internetowym, co z pozoru może świadczyć o różnorodności obu terminów, jednakże de facto mają one zasadniczo te same znaczenie.
Niekiedy dokonuje się zamiany pierwszego członu wyrażenia - w takich sytuacjach zamiast o handlu mówi się o biznesie lub marketingu, a także występują sytuacje, kiedy termin zastępuje się wyrażeniem anglojęzycznym. W tym kontekście należy wspomnieć przede wszystkim o funkcjonującym w powszechnym obiegu określeniu zastępującym wyrażenie "internetowy" czy "elektroniczny". Chodzi tu przede wszystkim o stosowanie litery "e" - mówiąc o handlu elektronicznym stosuje się niekiedy takie określenia, jak:
- e-marketing,
- e-biznes,
- e-commerce, itd.
Terminologia tego typu stosowana jest obecnie bardzo powszechnie zarówno w materiałach popularyzatorskich, jak i w specjalistycznej literaturze naukowej.
Wbrew pozorom większość z przedstawionych powyżej pojęć dotyczy tego samego zjawiska. Nawet jeżeli same pojęcie handlu, biznesu czy marketingu mogą być definiowane nieco inaczej, to połączenie ich z określeniem "internetowy" czy "elektroniczny" sprawia, że mowa jest o podobnym zjawisku, gdzie podobieństwo dotyczy przede wszystkim zakresu - przestrzeni Internetu lub innych narzędzi informatycznych. Pewna różnorodność może występować w przypadku e-commerce czy innych określeń pokrewnych, ponieważ w tym wypadku nie zawsze chodzi o całościowe, ogólne prowadzenie biznesu za pośrednictwem Internetu, ale raczej o prowadzenie reklamy/kampanii reklamowych w Internecie. Termin ten jest zatem niekiedy używany jako bardziej specjalistyczny, odnoszący się główne do reklamy. Najczęściej jednak e-commerce w dalszym ciągu stanowi synonim e-handlu.
Różnorodność w zakresie definiowania wynika zatem przede wszystkim z różnego pojmowania samego terminu: handel, biznes czy reklama oraz tego, jakie konkretne działania kryją się za tymi pojęciami. Tak na przykład Światowa Organizacja Handlu wyjaśnia omawiane pojęcie jako "produkcję, reklamę, sprzedaż i dystrybucję produktów poprzez sieci teleinformacyjne", jednakże niekiedy pewne aspekty handlu mogą być pomijane, dlatego w niektórych publikacjach mówi się o ujęciu węższym i ujęciu szerszym tego terminu. W przypadku ujęcia węższego rozpatrywać się będzie jedynie poszczególne aspekty handlu (np. reklamę), zaś w ujęciu szerszym opisywane będzie zjawisko w sposób całościowy.
Autorka w celu uściślenia terminologii będzie korzystać na potrzeby niniejszej pracy przede wszystkim z pojęcia handlu elektronicznego czy handlu internetowego, bądź też e-handlu, bądź też e-commerce, ponieważ jest to powszechnie przyjęty odpowiednik polskiego określenia.
Mimo zasadniczej zgodności co do synonimicznego charakteru wspomnianych pojęć, mogą powstawać niekiedy pewne różnice. Powszechne źródła wiedzy definiują pojęcie handlu elektronicznego jako po prostu prowadzenie handlu za pośrednictwem Internetu. Nieco bardziej wyspecjalizowane źródła opisują zjawisko zasadniczo podobnie. Według internetowej "Encyklopedii Zarządzania" handel elektroniczny to po prostu "specyficzny rodzaj handlu obejmujący zakup i sprzedaż towarów oraz usług, wykorzystujący sieć internetową jako środek wymiany pomiędzy kupującymi a sprzedającymi". W literaturze przedmiotu pojawiają się w zasadzie dokładnie takie same definicje omawianego zjawiska, dlatego też nie istnieje konieczność przeprowadzania dokładnej analizy tego, jak poszczególni autorzy podchodzą do tej kwestii.
Istota handlu internetowego
Nie ulega zatem najmniejszej wątpliwości, że istotą handlu internetowego jest przede wszystkim korzystanie z narzędzia, jakim jest Internet. W niektórych opracowaniach naukowych kwestia handlu elektronicznego opiera się nie tyle na podkreśleniu znaczenia Internetu, co raczej wskazanie na konieczność wykorzystywania w ramach tego typu działalności handlowej urządzeń elektronicznych. Obejmują one operacje prowadzone z wykorzystaniem urządzeń takich jak:
- telefon,
- smartfon,
- faks,
- komputer,
- telewizor.
Formy handlu elektronicznego
Obecnie najbardziej powszechną metodą handlu elektronicznego jest handel internetowy prowadzony za pośrednictwem sieci WWW. Takie postrzeganie omawianego pojęcia umożliwia występowanie sytuacji, gdzie prowadzenie handlu elektronicznego opiera się na urządzeniach elektronicznych, ale nie na Internecie. Przykład? Sprzedaż telefoniczna to także forma handlu elektronicznego, jednakże nie stosuje się w jej przypadku Internetu. Takie postrzeganie omawianego pojęcia należy jednak do rzadkości, co wiąże się z faktem, iż obecnie Internet tak się upowszechnił, że właściwie nie prowadzi się wyłącznie handlu za pomocą telefonów - Internet zawsze odgrywa pewną rolę w przypadku e-handlu, dlatego też właściwie wszystkie definicje biorą go pod uwagę.
W literaturze przedmiotu zwraca się przy tym uwagę na pewne istotne czynniki w kontekście opisywania handlu elektronicznego. Chodzi tu przede wszystkim o zakres zaangażowania się przedsiębiorstwa w handel elektroniczny - niektóre podmioty całkowicie opierają się na urządzeniach elektronicznych oraz Internecie w prowadzeniu swojej działalności, zaś inne wykorzystują jedynie część możliwości, jakie daje handel elektroniczny. W przypadku tych pierwszych mówi się zazwyczaj o handlu kompleksowym, ponieważ wszystkie elementy działalności opierają się na Internecie (np. sklep internetowy, który prowadzi sprzedaż wyłącznie przez Internet). W przypadku tych drugich mówi się o handlu hybrydowym, ponieważ przedsiębiorstwa łączą handel internetowy z handlem klasycznym. Może to być np. tylko wyszukiwanie towarów, usług, kontrahentów, przesłanie dokumentów lub realizacja płatności. Pozostałe czynności realizuje się bezpośrednio, w sposób tradycyjny. W dzisiejszych czasach właściwie wszystkie przedsiębiorstwa opierają się w jakimś stopniu na wykorzystywaniu Internetu, ponieważ stał się on tak powszechny, że trudno jest obecnie funkcjonować bez jego użytkowania. Oczywiście jest to fizycznie możliwe, jednakże Internet na tyle ułatwia prowadzenie działalność, że niemalże nieodzowne jest jego zastosowanie (chociażby w zakresie reklamy czy kontaktu z klientami).
Komentarze