Czym jest MRP? Cele, funkcje. metody. System MRP II

System MRPSystem MRP  (ang. Material Requirements Planning - Planowanie Zapotrzebowania Materiałowego) jest zbiorem procesów umożliwiających planowanie potrzeb materiałowych. Takie dane oparte są na strukturze wyrobu, informacjach na temat stanów magazynowych, stanach zamówień w toku oraz planie produkcji.

Dzięki użyciu MRP możliwa jest kontrola rodzajów, ilości oraz terminów produkcji. Ponadto system MRP daje możliwość sterowania zapasami i ich uzupełnienia.

Metody używane w MRP opierają się na specjalnym oprogramowaniu komputerowym, a jeżeli jest to niewykonalne - to na planowaniu ręcznym. W MRP najistotniejsze sprawy i warunki dobrego działania to przede wszystkim wysoka dbałość o dostępność materiałów, które są potrzebne do produkcji oraz na dostawy dla klientów. Oprócz tego dany sklep, stosujący MRP musi utrzymywać jak najniższy poziom materiałów, a działalność produkcyjna powinna się opierać na harmonogramie dostaw oraz działań zakupowych.

W latach sześćdziesiątych XX wieku Amerykańskie Stowarzyszenie Sterowania Produkcją i Zapasami - APICS (American Production and Inventory Control Society) opracowało standard MRP, w wyniku czego zaczęło powstawać oprogramowanie wspierające zarządzanie gospodarką materiałową zgodnie z ty, standardem. Celem tego rodzaju działań było rozwiązanie problemów materiałowego przygotowania produkcji, poprzez planowanie kiedy, ile i jakie materiały należy zamówić, aby utrzymać optymalny poziom produkcji.

Wśród podstawowych korzyści wdrażania MRP wymienia się:

  • Niski poziom zapasów  - w MRP czas i rodzaj wyjścia z systemu wytwórczego jest priorytetem. Zadaniem MRP dostarczanie bieżących informacji dla lepszego planu wytwarzania, tak by zredukować średni czas realizacji;

  • Produkowanie przy jak najmniejszej ilości spóźnień - zestaw MRP może symulować alternatywne plany wytwarzania. Czasem bowiem dostawa może być potwierdzona, ale jej termin niedotrzymany, w związku z czym konieczne jest posłużenie się symulacją komputerową oraz stwierdzenie jakie działania muszą być podjęte, by zminimalizować straty;

  • Przyśpieszenie i opóźnienie wykonania zamówień - w momencie gdy klient odkłada zamówienie, automatycznie opóźnia się także jego realizacja. MRP dokonuje więc odraczania procesów wytwórczych części składowych, dając możliwość zwolnienia mocy dla innej zaległej produkcji, co w rezultacie zapobiega nadmiernemu zapasowi surowców materiałowych w procesach produkcyjnych;

  • Długoterminowe planowanie rozwoju zdolności produkcyjnych - niezależnie od istoty skutecznego narzędzia, jakim jest MRP do kontroli materiałów i planowanego wykorzystania produkcji, może on także być używany do planowania długookresowego rozwoju zdolności produkcyjnych.

Cele MRP są natomiast następujące:

  • redukcja zapasów;

  • dokładne określanie czasów dostaw surowców i półproduktów;

  • dokładne wyznaczanie kosztów produkcji;

  • lepsze wykorzystanie posiadanej infrastruktury (magazynów, możliwości wytwórczych);

  • szybsze reagowanie na zmiany zachodzące w otoczeniu;

  • kontrola poszczególnych etapów produkcji.

System MRP II

W 1989 roku APICS opublikowało nowy standard oprogramowania MRP II. System skupia się na kilku pomysłach m.in. rozróżnieniu popytu zależnego oraz niezależnego, szerokim zastosowaniu klasyfikacji ABC, zasadach nadawania priorytetowego zleceniom produkcyjnym, pisaniu algorytmów na symulacje komputerowe dla metod sporządzania deficytów dla kolejnych kroków planistycznych itd.

System MRP II koncentruje się na informacjach, które są niezbędne do prawidłowego planowania oraz sterowania produkcja i sprzedażą. Jest jednocześnie jednorodnym w przekroju przedsiębiorstwa schematem podejmowania decyzji, co ma być po kolei wykonywane – jak mają pracować wszystkie działy, w jaki sposób zaspokajać potrzeby klienta lepiej od konkurencji.

W MRP II znajduje się duża ilość szczegółowych algorytmów, które są dedykowane osobom na różnych stanowiskach. Jest to efekt doświadczenia setek firm, które już wcześniej wdrażały system.

Wielu nazywa MRP II opisanym "zdrowym rozsądkiem", jako że jest to narzędzie integrujące przedsiębiorstwo i jest przeznaczone dla w zasadzie jednego człowieka - a więc dyrektora naczelnego, który musi koordynować działania w każdej komórce przedsiębiorstwa. Jest on poza tym osobą jednoczącą przedsiębiorstwo, podejmującą, aprobującą oraz ponoszącą odpowiedzialność za wszelkiego rodzaju decyzje, zaś MRP II ma na celu usprawnienie jego pracy, będąc jednocześnie formą systematyzacji prac, które i tak dyrektor wykonuje.

Algorytmy stosowane w MRP II mają na celu przełożenie decyzji kierownictwa dla poszczególnych działów przedsiębiorstwa, dając również możliwość opisania wszelkich problemów w realizacji planów produkcji i sprzedaży.

Wśród funkcji realizowanych przez MRP II można wymienić:

  • Planowanie biznesowe (Business Planning) - ogólny plan działania przedsiębiorstwa;
  • Bilansowanie produkcji i sprzedaży (Sales and Operation Planning - SOP) - wykonuje plan produkcji i sprzedaży mające na celu realizacji planu biznesowego. Plany te określają wzajemne zbilansowane wielkości sprzedaży, produkcji oraz poziomu zapasów magazynowych w poszczególnych okresach;
  • Zarządzanie popytem (Demand Management - DEM) - obejmuje prognozowanie i planowanie sprzedaży oraz potwierdzanie zamówień klientów, określa wielkości przyszłego popytu i ciągła aktualizacji tej wartości;
  • Harmonogramowanie planu produkcji (Master Production Scheduling - MPS) - służy do zbilansowania podaży w kategoriach materiałów, zdolności produkcyjnych, minimalnych zapasów względem popytu wyrażonego prognozami, zamówieniami odbiorców, promocjami;
  • Planowanie potrzeb materiałowych (Material Requirements Planning - MRP) - określa  harmonogramy zakupów, produkcji oraz montażu wszystkich części składowych wyrobu wraz z priorytetami dla zaopatrzenia i produkcji;
  • Wspomaganie zarządzania strukturami materiałowymi (Bill of Material Subsystem) - dostarcza informacji koniecznych do obliczania wielkości zleceń produkcyjnych i zaopatrzeniowych oraz ich priorytetów;
  • Ewidencja magazynowa (Inventory Transaction Subsystem - INV) - wspiera prowadzenie ewidencji gospodarki magazynowej, dostarcza do innych funkcji informacji o dostępnych zapasach elementów;
  • Sterowanie zleceniami (Schedule Receipts Subsystem - SRS) - kontroluje spływ (przyjęcie na ewidencję) elementów zaopatrzeniowych i produkowanych, w tym zaplanowanych przez MRP i MPSSterowanie produkcją (Shop Floor Control - SFC) – umożliwia przekazywanie informacji o priorytetach między osobą planującą produkcję a stanowiskami roboczymi;
  • Planowanie zdolności produkcyjnych (Capacity Requirements Planning - CRP) - służy do badania, czy opracowane plany produkcji i sprzedaży oraz harmonogramu są osiągalne;
  • Sterowanie stanowiskami roboczymi (Input/Output Control) - wspomaga kontrole wykonania planu zdolności produkcyjnych. Służy do kontroli kolejek na poszczególnych stanowiskach roboczych, wielkości prac na wejściu i wyjściu stanowiska;
  • Zaopatrzenie (Purchasing PUR) - wspomaga czynności związane z nabywaniem towarów i usług od dostawców, co pozwala tworzyć zlecenie zakupu czy harmonogram przyjęć dostaw;
  • Planowanie zasobów dystrybucyjnych (Distribution Resorce Planning - DRP) - wspomaga harmonogramowanie przesunięć wyrobów pomiędzy punktami sieci dystrybucyjnej oraz planowaniem produkcji międzyzakładowej;
  • Narzędzia i pomoce warsztatowe (Tooling) - służy do planowania dostępności właściwych narzędzi specjalnych, aby można było bez przeszkód wykonać plan produkcji;
  • Planowanie finansowe (Financial Planning Interface) - umożliwia pobierania z systemu MRP II danych o charakterze finansowym, ich przetworzenie i przekazywanie do osób odpowiedzialnych za planowanie finansowe;
  • Symulacje (Simulation) - daje możliwość wykonania oceny wpływu wprowadzonych zmian do poszczególnych elementów MRP II na plany finansowe, potrzeb materiałowych i zdolności wykonawczych;
  • Pomiar wyników (Performance Measurement) - ciągła kontrola efektywności wykorzystania systemu MRP II, związana z ustalaniem celów, które MRP II ma osiągnąć i sprawdzaniem, jak udaje się te cele osiągnąć.

MRP opiera swoje działanie na planowaniu - działalności gospodarczej, przychodów i sprzedaży, produkcji i sprzedaży (SOP – SalesOperationPlanning), podstawowych wyrobów lub zespołów - główny harmonogram produkcji (MPS-Master ProductionScheduling), potrzeb materiałowych (MRP – MaterialRequirementsPlanning) oraz sterowaniu produkcją (SFC – ShopFloorControl).

W ten sposób system gwarantuje utrzymanie minimalnego stanu zapasów niezbędnego do zapewnienia ciągłości produkcji, pozwalając zarazem wydajniej planować jej poszczególne etapy oraz procesy zakupu i dostawy materiałów.

MRP II - obsługuje cztery typy przedsiębiorstw:

  • przedsiębiorstwa konstruujące wyrób na zamówienie, z typowych modułów i części (Engineer-to-Order Products) np. turbiny energetyczne;

  • przedsiębiorstwa produkujące wyroby w wielu wersjach wykonań na zamówienie, opierających się na modułach projektowanych wg indywidualnych potrzeb użytkownika z wykorzystaniem typowych części (Make-to-Order Products), np. samochody ciężarowe;

  • przedsiębiorstwa produkujące wyroby o wielu wersjach wykonań, montowane na zamówienie, z typowych modułów i części (Assembly-to-Order Products) np. samochody osobowe;

  • przedsiębiorstwa produkujące typowe wyroby dla anonimowego klienta, czyli produkowane na tzw. magazyn (Make-to-Stock Products).

MRP II uważany jest dzisiaj za ramę dla fabryki przyszłości. Scala oraz koordynuje współdziałanie zasobów i czynników produkcji, stwarzając całość i zapewniając wyrównanie obciążeń oraz terminowe wykonywanie zadań produkcyjnych. Po pięciu dekadach użytkowania nie ulega wątpliwości, że systemy planowania typu MRP, wyznaczyły zupełnie nową jakość w procesie produkcji. Dzięki zastosowaniu nowoczesnej technologii ich podstawowa funkcja - czyli przewidywanie potrzeb celem zabezpieczenia odpowiedniej ilości surowców i materiałów - może zapewnić większą wydajność całego łańcucha dostaw.

Źródła:

  • Greniewski M.J., Wprowadzenie do MRP II+JIT, Vogel Publishing, Wrocław 1999.
  • Januszewski A., Informatyka w przedsiębiorstwie. Systemy i procesy informatyzacji, Wyższa Szkoła Zarządzania i Finansów, Bydgoszcz 2001.
  • Kisielnicki J., MIS Systemy informatyczne zarządzania, Placet, Warszawa 2008.
  • Wyrębek H., MRP II w procesie zarządzania przedsiębiorstwem, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Administracja i Zarządzanie", 89, 2011.

Komentarze